🌐 İnternet Nasıl Çalışır? — Web Serisi 1
Selam selam! Hepimiz her gün onlarca kez (belki de yüzlerce) internete giriyoruz. Ama hiç düşündünüz mü: “Ben google.com yazınca gerçekte neler oluyor?” Arka planda nasıl bir süreç işliyor? IP adresleri, DNS sistemleri ve denizaltı kabloları bu süreçte nasıl rol oynuyor? Hatta bu süreç nasıl webi ilgilendiriyor?
Bu yazı ile beraber uzun bir seri başlatıp Web geliştirme ve UI konularına hem teknik yaklaşımlar getirip, hem de egzersiz ve alıştırmalarla seviyeyi ileriye taşıyacağız sizinle. Başlayalım! :)
Diyelim ki sabah gözünüzü açtınız, elinize kahvenizi aldınız ve bilgisayarınızda bir tarayıcı açtınız. Adeta bir refleksle, adres çubuğuna şu yazıyı girdiniz:
www.google.com
Oldukça basit, değil mi? Ama aslında perde arkasında çok karmaşık ve büyüleyici bir süreç başlıyor diyebilirim.
Bu, insanların internet üzerindeki bir kaynağa kolayca ulaşabilmesi için icat edilmiş bir sistemdir. Çünkü düşünsenize, her web sitesine IP adresi yazarak ulaşmak zorunda kalsaydık işler biraz… Matrix’e dönerdi.
Mesela her defaısnda şöyle bir şey yazmak zorunda kalacaktınız:
142.250.190.78
İtiraf edelim, bu ne hatırlanabilir, ne paylaşılabilir, ne de kullanıcı dostu olurdu!
Peki Bilgisayarlar Neden Alan Adlarını Anlamıyor Yahu?
Bilgisayarlar çok tuhaf varlıklar sahiden. Onlar için dünya sadece sayılardan ibarettir. (bunu uzun uzun anlattığım playlistime aşağıdan ulaşabilirsiniz)
Her cihazın internette bir IP adresi (Internet Protocol address) var, tıpkı insanların adresleri gibi. Bu adresler sayesinde bilgisayarlar birbirine “sen kimsin?” diye sormadan doğrudan ulaşabilirler yani.
Yani siz google.com yazdığınızda, bilgisayarınız şunu düşünmez:
— Aa, Google! Selam canım! Hayır. Bilgisayar şöyle der: — Hmm… bu bir domain. Bu ismin karşılığı olan IP adresi nedir, onu öğrenmeliyim.
Çünkü bilgisayarların doğrudan anladığı tek şey IP adresidir. Ve siz bir isim söylüyorsunuz. İşte bu noktada bir “çevirmen” devreye giriyor aslında: DNS sistemi (bunu birazdan detaylı anlatacağım, merak etmeyin :)
Aslında çok basit bir örnekle açıklayabiliriz, bana mektup yollamak istiyorsunuz diyelim. Elinizde sadece benim ismim var: “Elif Hilal”. Ama posta sistemi şöyle çalışıyor:
Bana bu şahsın sadece ismini değil, adres bilgisini de ver, isimle ilgilenmiyorum.
İşte google.com ismi de aynen bu şekilde bir "isim". Bilgisayar diyor ki:
Tamam ama bunun IP karşılığını ver, ki ben bağlantıyı kurabileyim.
Ve biz de bu dönüşümü yapmak için DNS sistemine başvuruyoruz. (Domain Name System) Bu tıpkı bir telefon rehberi gibi çalışır — isim → numara çevirisi yapar yan bir nevi. DNS’i bir tür internetin telefon rehberi gibi düşünebiliriz, akılda kalıcı hem.
Peki ya sonra?
👇 Bu süreç teknik olarak şöyle işler:
Ve hop! Tarayıcınız artık bir IP adresi biliyor. Yani kime gideceğini öğrenmiş oluyor aslında özetle.
Bu süreci manuel olarak gözlemlemek ister misiniz?
Harika bir araç var: nslookup.io
Bu siteye girip google.com yazdığınızda:
Ve işin güzel yanı: Her şey milisaniyeler içinde oluyor :)
Tamam, DNS sistemi bize google.com’un IP adresini verdi. Peki şimdi ne olacak? Bilgisayarımız o IP’ye nasıl ulaşacak yani?
İşte bu noktada ISP, yani İnternet Servis Sağlayıcısı devreye giriyor arkadaşlar.
ISP nedir?
ISP, sizin evdeki modeminizle dünyadaki dev sunucular arasında bir köprü kuran kurumdur diyebiliriz. Yani internete çıkış kapınız.
Sen evde oturuyorsun, kahveni içiyorsun. Ama cihazının verileri, bazen kilometrelerce ötedeki Google sunucularına gidecek. Bunu kendi başına yapabilir mi, hayır. İşte ISP burada şöyle bir rol oynar:
Senin IP’n şu, bana ne istiyorsan söyle, ben seni dış dünyaya bağlayayım.
Türkiye’de yaygın ISP’ler:
Bunları aslında çok iiyi biliyorsunuz.
Diğer ülkelerden örnek ISP’ler mesela:
Her ülkenin altyapısı farklı olabilir ama prensip aynı! İnternete çıkmak için bir ISP’ye ihtiyacınız var.
Genellikle ilk DNS sorgunuz sizin ISP’nizin DNS sunucusuna gider. Yani:
Ama isterseniz bu DNS sunucularını kendiniz de değiştirebilirsiniz: 📍 Google DNS: 8.8.8.8 📍 Cloudflare DNS: 1.1.1.1
Bunlar genellikle daha hızlı ve daha gizlilik odaklı çalışırlar.Ama bunu değiştirmek, biraz daha teknik ayarlara girmeyi gerektirir. (Sonraki yazılarda anlatırız burayı😉)
şu ana kadar olan kısmı anladık, tarayıcınıza google.com yazdınız, bağlantı hemen oluştu. Sayfa yüklendi, siz belki Gmail’e geçtiniz, belki YouTube’da bir videoya. Ama hiç düşündünüz mü Bu veriler fiziksel olarak nereden geçiyor???
İnternet “bulutta” değil aslında. Verilerimizin büyük kısmı okyanusların altından geçen kablolarla taşınıyor.
Evet, yanlış okumadınız: Verilerimiz denizin altından geçiyor. Bu kablolar, kıtaları birbirine bağlayan ultra ince ama yüksek kapasiteli fiber optik hatlardır.
Bu kabloların genellikle:
Submarine Cable Map adlı web sitesi, dünyadaki aktif ve planlanan denizaltı kablolarını canlı bir harita üzerinden gösteriyor.
İstanbul, Marsilya, New York, Tokyo, Mumbai gibi şehirler büyük iniş noktaları , siz de yakından inceleyip görebilirisniz. Türkiye’de özellikle Çanakkale, İzmir, Mersin gibi sahil bölgeleri önemli kablo çıkış noktaları arasında.
Bu kablolar yalnızca internet bağlantısı değil de, aynı zamanda diplomatik ve stratejik birer altyapı yatırımı aslında.
🧠 Bazı kablolar devletler arası ortaklıkla yapılırken, bazıları doğrudan Google, Microsoft ve Meta gibi büyük teknoloji devleri tarafından finanse ediliyor
🌐 Ne Zaman Gerekli?
Bazen biz Türkiye’den google.com’a bağlandığımızda, Google’ın Avrupa’daki bir sunucusu devreye girer. Ama bazen trafik, Atlantik üzerinden geçip Amerika’daki bir veri merkezine ulaşır.
İşte arkadaşlar o geçiş, denizin altından geçen bu dijital otoyollar sayesinde mümkün olur. Çok şaşırtıcı gelmiyor mu kulağa?
İnternete bağlandık, DNS işledi, IP çözüldü, bağlantı kuruldu.Yine her şey güzel!! Peki sonra ne oldu? Size bir şey gönderildi.
O şey nedir?
Bir web sayfası. Ve bu web sayfası, üç temel bileşenden oluşur genelde: HTML, CSS ve JavaScript.
İlkini anlatıyorum hazırsanız: HTML!
📄 HTML Nedir?
HTML (HyperText Markup Language), bir web sayfasının tam olarak iskeletidir arkadaşlaar. Nasıl ki bir binanın kolonları, odaları ve duvarları varsa, bir web sayfasının da başlığı, içerikleri, listeleri, linkleri var ve bunlar HTML ile tanımlanacaklar.
<h1>Merhaba ben Elif!</h1> <p>Bu bir paragraf örneğidir.</p>
Google’ın HTML/CSS Stil Rehberi BİRKAÇ KURAL söyler bize website geliştirirken:
✅ 1. UTF-8 Kodlaması Kullanın
Her HTML sayfasının <head> kısmında şu satır mutlaka yer almalıdır:
<meta charset="UTF-8">
Bu ne işe yarar? Türkçe karakterler (ç, ı, ğ, ö gibi) dahil olmak üzere tüm dillerin doğru görüntülenmesini sağlar.
✅ 2. HTTPS Protokolünü Tercih Et KESİNLİKLE
<link href="https://fonts.googleapis.com/css2?family=Inter&display=swap" rel="stylesheet">
🔐 HTTPS ne sağlar? Verileriniz şifrelenerek aktarılır demektir. Sonundaki “S” harfi işte bu “secure” (güvenli) anlamına gelir yani. Hukuki boyutuna gelince… Bu konuyu ilerleyen yazılarda Gizlilik, Çerez Politikası, ve KVKK başlığıyla detaylı inceleyeceğiz :)
✅ 3. Semantik Etiketler Kullan
Bu ne demek? İçeriğinizin yapısını anlamlı etiketlerle belirtin demek, nasıl yani?
Bu sayede hem tarayıcılar hem de arama motorları sayfanızı daha iyi anlar. Ayrıca ekran okuyucu kullanan kullanıcılar için de erişilebilirlik artar (Bu da yasal bir gereklilik ve ileride göreceğiz)
HTML bizlere websitemizde ne olduğu kısmını verir, çünkü bahsettiğim üzere kendisi bir iskelet sistemidir. Ama websitemizin nasıl göründüğü CSS ile belirlenir (buraya birkaç yazı sonra geliyoruz)
misal birh1 etiketi HTML’de büyüklüğüyle tanımlıd olan bir başlık, ama rengini, fontunu, arka planını CSS ile değiştirmemiz gerek.
🔜 Sıradaki Yazım:
HTML ile İlk Sayfayı Yapıyoruz: Google’ın Standartlarına Göre Temiz Kodlama Bu yazıda HTML’i baştan sona birlikte yazacağız arkadaşlarım. Kendi <header>’ımızı, <main> içeriğimizi ve <footer> alanımızı oluşturacağız. Hem teknik öğreneceğiz, hem hukuk konuşacağız hem de estetik bakış kazanacağız :)
Takipte kalın 💻 ✨
İletişim için:
İçeriklerime YouTube kanalım üzerinden ulaşabilirsiniz. Hakkımda daha fazla bilgi edinmek için websitemi ziyaret edebilir, teknik veya hukuki konularda destek almak için bana ulaşabilirsiniz! 👩🏻💻