NFT’ler ve Dinamik NFT’ler (dNFT) Rehberi 📚🗽
Merhaba değerli okuyucularım.Ben Elif Hilal! 🔮 öncelikle yazılarımı okuduğunuz için teşekkür ederim.Aranızda beni tanımayan veya ilk defa ismimi duyanlar varsa, kendimi tanıtmak için buraya bir link bırakayım.Aklınıza takılan herhangi bir soru olursa lütfen bana ulaşın, elimden geldiğince yardımcı olmak isterim🙂
Her şey NFT’lerin popülerleşmesi ve farklı use-caselerinin ortaya çıkmasıyla başladı. Sonrası, tamamen farklı bir boyut. NFT’ler, blockchain teknolojisinin en önde gelen uygulamalarından biri haline geldi. Ve daha sonra da değiştirilebilir ve geliştirilebilir NFT’ler ortaya çıktı. Dinamik NFT’ler (dNFT’ler) dediğimiz bu değiştirilebilir NFT’ler, NFT’lerin dış olaylara ve verilere yanıt olarak uyum sağlama ve değişme yetenekleri sayesinde hitap edebildiği tasarım alanını genişletmeye başladı. Şimdi bunlar nedir düye düşünmeyin, merak etmeyin. 😅
Bu içerikte, NFT’lerin ne olduğunu, Statik ve Dinamik NFT’lerin farkını, dNFT’lerin NFT’lerin kullanım alanlarını nasıl bir sonraki seviyeye taşıdığını, mevcut ve potansiyel dNFT kullanım durumlarını ve potansiyel problemleri ele alıyorum. Başlıyoruz! 👻
Bu Rehberde yer alan alt başlıklar şu şekildedir :
İşe NFT’leri Anlamakla Başlayalım Mı?
Aslında NFT’ler, kullanıcılara yeni bir sahiplik ve dağıtım modeli sunmaktadır. İnternette makul bir fiyata bir dijital sanat eseri satın aldığınızı ve satın aldığınız sanat eseri üzerindeki otoritenizi ya da sahipliğinizi kanıtlayan benzersiz bir dijital TOKEN aldığınızı hayal edin. Harika olmaz mıydı? İŞte temelde NFT budur.
Non-Fungible Token’lar veya NFT’ler, her biri dijital sanat eseri, özel bir oyun içi öğe, ticari kart koleksiyonları veya diğer herhangi bir farklı dijital/fiziksel varlık gibi benzersiz bir şeyi temsil eden VE bir blok zinciri üzerinde oluşturulan dijital tokenlardır.
Burada öncelikle fungible ve non-fungible kavramlarını anlamamız gerekiyor.
🔎 Non-Fungibility / Değiştirilemezlik ve Fungibility/Değiştirilebilirlik
Basitçe ifade etmek gerekirse , değiştirilebilirlik yani fungibility, varlıkların değiştirilebilirliği , takas edilebilidiği ve kendisinden çokça olduğu anlamına gelir. Nasıl mı? Benim Türk liram, sizin Türk liranızla aynıdır. Ve 100 TL’yi iki ayrı 50 TL olarak değiştirebilirsiniz. Ya da 5 tane 20 TL olarak değiştirebilirsiniz. Değil mi?
Değiştirilemezlik yani non-fungibility ise, kesin olarak tanımlandığında, yalnızca bir adet ve orijinal olan varlıklar anlamına gelir. Gerçek bir Van Gogh tablosu ile herhangi bir tabloyu takas edemeyiz, bu eşit bir anlaşma değildir, çünkü birbirlerine eşdeğer olmaları için aynı cins olmaları gerekir.
Bir sanat eserini özel kılan, uniq ve eşsiz olmasıdır. İşte buna aslında non-fungible denilir.🌍
Örneğin Walmart’ın bilançosundaki varlıkların ne kadarının non-fungible olduğuna dair bir görüntü. Bu görüntü de iki kavram arasındaki farklı anlamamıza yardımcı olur:
Non-Fungible tokenlar veya basitçe NFT’ler, benzersiz fiziksel ve/veya dijital varlıkları temsil etmek için Ethereum gibi blok zinciri ağlarından yararlanarak, takas edilemezlik kavramını genişletirler.
NFT sahipliği, public bir blok zinciri kullanılarak başlangıçtan itibaren doğrulanır ve izlenir, bu da kullanıcıların herhangi bir NFT’nin kaynağını kökenine ve mülkiyetine kadar doğrulamasını sağlar.🏖
Bu nedenle, NFT’ler en iyi şekilde, orijinal yaratıcı tarafından blok zincirinde verilen ve bir NFT’nin sahibinin bağlı olduğu resmi varlığın hak sahibi olduğuna dair kriptografik kanıt sağlayan bir “özgünlük sertifikası” olarak tanımlanır.🎡
NFT’ler ne gibi avantajlar sağlar, örneğin bir NFT’mizin olması bize nasıl bir ayrıcalık sağlar? Şöyle :
✏NFT’ler sanatçıların dijital sanat eserlerinden para kazanmalarına izin verirler,
✏Oyunların kanıtlanabilir derecede nadir oyun içi öğeler oluşturmasını sağlarlar, yani oyun avatarları oluşturmak konusu NFT’ler aracılığıyla yürütülür,
✏Ayrıca NFT’ler dijital koleksiyon ekosistemlerini teşvik ederler, koleksiyonlar oluşturulmasını teşvik ederler
Aslında sadece bunlarla da sınırlı kalmıyor. Özellikle NFT’lerin kullanım alanlarını artıran dNFT’lerin bu ekosisteme yeni use-case ve örneklerini aşağıda inceleyeceğiz. ok daha fazlası gibi çok çeşitli avantajlar sağlar
NFT’lerin Kısa Tarihi 📊
NFT’ler ilk olarak 2017 yılında, kullanıcıların Ethereum üzerinde merkezi olmayan bir uygulama (dApp) olan CryptoKitties’in piyasaya sürülmesiyle popüler hale geldi.CryptoKitties sayesinde kullanıcılar dijital kedileri beslemekte ve toplamaktaydı. Bununla birlikte, 2021'de NFT’lere, hem koleksiyoncuların hem de sanatçıların ilgisinde önemli bir canlanma görüldü.
Ek bilgi : ERC721 standardı, hem yeni NFT’lerin geliştirilmesini ve piyasaya sürülmesini hem de Rarible, OpenSea ve SuperRare gibi çeşitli pazar yerlerinin oluşturulmasını hızlandırdı.
NFT marketplaceler, adından da anlaşıldığı üzere kullanıcıların NFT ekosisteminin büyümesini destekleyerek NFT’leri sorunsuz bir şekilde listelemelerine, satın almalarına ve satmalarına olanak tanıyan platformlardır. Bu pazarlarda işlem gören NFT’lerin hacmi, 100.000'den fazla aktif kullanıcının, ayda 1 milyar doların üzerinde hacim kazanmasıyla artmaya devam ediyor.
NFT’lerin bir başka amacı , aslen varlıklara duyulan sahiplik ve bu sahipliğin transfer edilmesindeki verimliliği artırmaktır. Özellikle Marketplace’ler ve eser yaratıcılarının sömürülen emekleri göz önüne alındığında, NFT’ler aracılara olan ihtiyacı da azaltmayı amaçlamaktadır.
NFT Use-Case’leri Nelerdir? 👻
NFT’ler aslında , bir blok zinciri ağı kullanarak çok çeşitli dijital ve fiziksel varlıkların sahipliğini izlemek ve bu varlıklara fayda sağlamak için esnek ve geniş bir çerçeve sunuyor.
NFT’ler için kullanım örneklerinin çeşitliliği her geçen gün artıyor, fakat aşağıda, günümüzde ortaya çıkan birkaç yaygın NFT kullanım alanını paylaşayım:
📌 Dijital Sanat NFT’leri
Sanatçılar çalışmalarını simgeleştirerek zanaatlarından para kazanabiliyor ve ardından satın almak için yalnızca internet bağlantısına ihtiyaç duyan potansiyel müşterilerin küresel pazarına girebiliyorlar. NFT’ler normal sanat ürünlerinin aksine küresel, izinsiz ve çevrimiçi pazarlarda listelenebilir ve hatta içerik oluşturuculara tüm ikincil satışlardan gelir sağlayabilir.
En çok tanınan NFT kullanım durumlarından biri, dijital sanat eserlerinin tokenize edilmiş sahipliğidir.
Manşetlere konu olan NFT sanatına bir örnek, ünlü dijital sanatçı Beeple’dır. Oluşturulması 13 yıl süren 5.000 görüntüden oluşan bir kolaj olan “Everydays: The First 5000 Days” adlı parçası, Ethereum üzerinde bir NFT olarak tokenleştirildi ve 69 milyon doların üzerinde satıldı. Beeple, dijital sanat eserinden para kazanmayı başardı ve belirli NFT’nin resmi kopya olduğuna dair kriptografik kanıt oluşturdu. Beeple’ın çizimleri, dünya çapında NFT olarak piyasaya sürülen ve satılan binlerce farklı dijital sanat koleksiyonundan yalnızca bir tanesidir.
📌 Oyun NFT’leri
NFT’ler blok zinciri tabanlı video oyunlarının temel bir bileşenidir çünkü benzersiz oyun içi öğelerin tokenleştirilmesine, izlenmesine ve aktarılmasına izin verir. Geleneksel çevrimiçi video oyunlarında, merkezi yayıncılar, genellikle belirli karakterlerin ve oyun sonuçlarının değerini belirleyen oyun içi öğelerin dağıtımı, mülkiyeti ve nitelikleri üzerinde tam kontrole sahiptir. Yayıncı teknik bir problem yaşarsa ve kapanırsa, kullanıcılar potansiyel olarak saatler, günler, haftalar ve hatta daha uzun süre harcadıkları tüm oyun öğelerine erişimi kaybederler.
NFT’lerden yararlanan popüler bir blockchain tabanlı video oyunu, “Axies” adı verilen benzersiz fantastik yaratıklara sahip Pokemon’dan ilham alan bir evren olan Axie Infinity’dir. Her oyun içi Axie, yaratığın nitelikleri, görünümü ve mülkiyeti ile ilgili meta verileri içeren bir NFT’ye programlı olarak bağlıdır.
📌 NFT Koleksiyonları🛸
Fiziksel ticaret kartları veya posta pulları toplamaya benzer şekilde, NFT’ler yeni bir dijital koleksiyon türünü güçlendirir. Koleksiyoncular, değerli gördükleri dijital nesneleri satın alabilir veya belirli bir şirket, marka, oyun veya sanatçıya desteklerini işaret edebilir.
Taşıması yavaş ve bakımı pahalı olabilecek fiziksel koleksiyonların aksine, NFT’ler tamamen dijital olduklarından, saniyeler içinde aktarılabildiklerinden ve kaliteleri asla bozulmadığından bu tür kısıtlamalara sahip değildir.
En tanınmış NFT koleksiyonlarından bazıları, hiçbir iki karakterin tam olarak aynı olmaması için algoritmik olarak oluşturulmuş 10.000 benzersiz 8 bit tarzı karakterden oluşan bir koleksiyon olan CryptoPunks’tur. CryptoPunks, şimdiye kadar oluşturulan ilk NFT’lerden bir tanesiydi ve ücretsiz olarak verildi.✈
Tahsil edilebilir NFT’ler, Twitter ve Discord gibi sosyal medya platformlarında giderek daha fazla profil resmi olarak kullanılıyor. Bunu yapmak, benzer düşünen bireylerin bir NFT koleksiyonuna olan ilgilerini gösterebilecekleri ve benzer düşünen bireylerden oluşan bir topluluğa katılabilecekleri güçlü bir sinyal mekanizması sağlar.
Önemli bir not olarak belirtmekte fayda var, NFT’ler blok zincirinde depolandığından, kullanıcılar profil resimlerinde kullanılan görüntünün sahibi olduklarını başkalarına kriptografik olarak kanıtlayabilirler.
📌 Müzik Albümü NFT’leri🛸
Blok zincirler, müzik sanatçılarına gelirlerini artırmanın ve hayran kitlesi katılımını artırmanın bir yolu olarak NFT’ler aracılığıyla çalışmalarını tokenleştirme yeteneği verdi. Müzik endüstrisi gelirlerinde %85 azalmaya yol açan Covid-19 pandemisi ile, NFT’lerden elde edilen ek gelir, sanatçıların bu kayıpları dengelemesine yardımcı olurken aynı zamanda hayranlara sınırlı sayıda hatıra eşya gibi özel avantajlar kazanma ve hatta sanatçının zamanına doğrudan erişim sağlama yolu sağladı. 3LAU, Kings of Leon, Shepard Fairey ve Eminem gibi çok çeşitli müzik sanatçıları, bu süreçte milyonlarca dolar kazandırarak çalışmalarını simgeleştirdi.
📌 Emlak NFT’leri🛸
NFT’ler, geleneksel olarak parçalanmış pazarlara ek likidite sağlamak için gayrimenkul gibi gerçek dünya varlıklarının sahipliğini de temsil edebilir. Gayrimenkulün tokenleştirilmesi, mülkiyet devrinin verimliliğini önemli ölçüde artırır ve belirli bir mülkün orijinalliği ve menşei hakkında tek bir gerçek kaynağı sağlar. Gerçek dünya varlıklarını tokenleştirme kavramı, fiziksel tablolar, devlet belgeleri, sertifikalar ve diplomalar gibi birçok varlık türünü içerecek şekilde genişletilebilir. Hâlâ erken aşamalarda olsa da, NFT’ler olarak belirtilmiş gerçek dünya varlıkları, kira geliri ile desteklenen gelir getiren gayrimenkul jetonlarından, fiziksel bir belge karşılığına ihtiyaç duymadan dijital kimlik bilgileri vermeye kadar bir dizi yeni olasılığı mümkün kılıyor.
Peki Sırada Ne Var?
2021'in başlarından 2022 sonuna kadar Nike, LVMH gibi markalar, Tiffany & Co ya kendi NFT projelerini başlattı ya da NFT ortaklarını satın aldı.
NFT’nin ticaret hacimlerinin meteorik yükselişine neredeyse bir buçuk yıl kala, meraklı kalabalık şu soruyu soruyor olabilir: Bu teknoloji başka neler sağlayabilir? Bunu anlamak için önce metadatayı anlamamız gerek.
NFT’ler ve Metadata
Metadata, metaveri ya da üst veri, bir kaynağın ya da verinin öğelerini tanımlayan bilgilerdir. Kısaca veri hakkında veri/bilgi olarak özetlenebilir. Pratikte kütüphanelerdeki kart kataloğu ya da bibliyografya ile benzerlik gösterirler. Kitapları birer veri kaynağı olarak düşünürsek kütüphane kartları nasıl kitaplar hakkında bilgi veriyorsa üst veri de data (veri) hakkında bilgi verir. Peki NFT’ler ile metadata ne alaka?😉
👍🏻 NFT’ler temelde iki önemli kısımdan oluşur: tokenID ve metadata
Meta datanın anlaşılması için verilecek en kolay örnek şu olabilir. OpenSea’de bir NFT görüntülediğinizde, OpenSea sayfasında gösterilen ad ve açıklama içerik oluşturucu veya OpenSea ekibi tarafından manuel olarak belirtilmez, metadata sorgulanması kısmından sorgulamanız ve içeriği görmeniz gerekir.
Meta datalar, varlığı tanımlayan tüm kritik verileri içerir.
NFT’ler, yazıldıkları akıllı sözleşmelere göre hareket edebilirler. Örneğin, akıllı sözleşmelerde sınırı koyuluğu şekilde protokollerle etkileşime girebilir. Yani akıllı sözleşme bir NFT’ye ne yapıp ne yapmaması gerektiğini söyleyebilir.
Burada bir soru aklınıza geliyor değil mi?
Mevcut NFT’lerin çoğunun meta verileri, medya dosyasına işaret eden adlar, açıklamalar ve detay bilgileriçerir. Bununla birlikte, yukarıda açıklanan meta verilerin esnekliği nedeniyle, meta veriler pek çok şeyi belirtmek için kullanılabilir. Mesela ne gibi?
Mesela buna bir örnek verelim hemen. Uniswap v3, Likidite Sağlayıcıların (LP) pozisyonlarını temsil etmek için NFT’leri kullanır. NFT, meta datalarında LP’nin ücret katmanını, aralığını, havuz kimliğini, konum detaylarını, boyutunu ve kazanılan ücreti belirtir. Aşağıda, LP’nin konumunu temsil eden NFT’ler için meta verileri tanımlayan Uniswap v3 akıllı sözleşmesindeki kodu ekledim, inceleyebilirsiniz:
✔ Statik NFT’ler 👽
Statik NFT ile, token mint edildiğinde meta datalar tanımlanır ve daha sonra meta datalarda önceden belirlenmiş bir değişiklik yoktur. Yani mesela, canı sıkılmış maymun NFT’sini göz önüne getirin. Bu NFT, sıkılmış maymun resmini içerir ve bu NFT herhangi bir değişikliğe açık değildir. Statik meta datalara sahip olmak, sanat ve koleksiyon NFT’leri için harikadır.Ya da sonradan değişmesin, istemediğiniz bir dijital resim, oyun avatarı ya da film karakteri..
Ancak sanat eserlerinin ve koleksiyon öğeleri, NFT’lerin tek kullanım alanı değildir. Bazı use-caselerde sağlam ve açık bir NFT sistemi oluşturmak için meta verilerdeki birçok özelliğin güncellenmesi gerekir.
Örneğin, kazanılan ücretler likidite sağlama döngüsü boyunca birikir, bir pozisyonun temel varlıkları değişebilir, oyuncuların oyunlardaki performansı karakterlerinin seviyelerini etkiler ve sahipleri bir prim ödeyerek son kullanma tarihini zorlamak isteyebilir. Sadakat programına başvurmuşsunuzdur ve her geçen gün seviyeniz yükselir, NFT’nizin rengi ve içeriği de değişsin istersiniz.
İŞTE BUNU SAĞLAYAN ŞEY DİNAMİK NFT’DİR
✔ Static NFT’lerin Ötesi : Dynamic NFT (dNFT) 🎈
Dinamik NFTs (dNFT’ler), harici veriler gibi belirli koşullara dayalı olarak gelişebilen ve yeni nitelikler edinebilen NFT’lerdir.
Statik NFT’ler şu anda en yaygın NFT türüdür ve çoğunlukla NFT sanat projeleri ve oyna-kazan oyun projeleri tarafından ve dijital koleksiyon öğeleri olarak kullanılır. Bu kullanım durumlarının ötesinde, gerçek dünyadaki emlak tapuları, patentler ve diğer benzersiz tanımlayıcılar gibi öğeleri dijitalleştirmek için benzersiz bir değer önerisi sunarlar. Bununla birlikte, bu model, statik NFT’lerin kalıcılığı ile sınırlıdır çünkü bunlara eklenen meta veriler, bir blok zincirinde basıldıktan sonra sabitlenir.
Dinamik NFT’ler (dNFT’ler) benzersiz tokenID’ye (sahiplik) ve dinamik metadataya sahiptir.
Gerçek dünya varlıklarını tokenleştirme, ilerlemeye dayalı video oyunları oluşturma veya blok zinciri tabanlı fantezi spor ligleri oluşturma gibi kullanım durumları genellikle verilerin güncellenmesini gerektirir. dNFT’ler, benzersiz ID’lerini korurken meta verilerinin özelliklerini güncelleyebilirler.
Basitçe söylemek gerekirse, dinamik bir NFT, dış koşullara göre değişebilen bir NFT’dir. Dinamik bir NFT’deki değişiklik, genellikle NFT’nin meta verilerinde bir akıllı sözleşme tarafından tetiklenen değişiklikleri ifade eder.
Bu, temel NFT’ye meta verilerinin ne zaman ve nasıl değişmesi gerektiğine ilişkin talimatlar sağlayan NFT akıllı sözleşmesi içindeki otomatik değişiklikleri kodlayarak yapılır.
dNFT’ler bazıları tarafından NFT 2.0 olarak adlandırılır. Bu sebeple eğer bu ifadeyi görürseniz şaşırmayın.
Benzersiz tokenID’ler, dNFT’lerin tanımlayıcıları olarak hizmet ederken, dinamik meta datalar; eylemler, sonuçlar veya veri güncellemeleri dahil olmak üzere harici koşullara göre değişebilir.
dNFT’ler, meta dataların nasıl güncelleneceğini bilmek için temel olarak iki parça bilgiye ihtiyaç duyar:
Peki bu talimatlar nerede yer alır? Talimatlar akıllı sözleşmelerde yazılır ve veri kaynakları, manipülasyona dayanıklı ve erkeziyetsiz oraclelar tarafından beslenen zincir üstü verilerden/zincir dışı verilerden gelir.
Metadata değişikliklerinin yanı sıra dinamik öğeler de bulunabilir. Örneğin, dNFT’ler, sanal dünyada gizli bir yer bulunması veya gerçek hayatta bir spor takımının maçı kazanması gibi belirli dış koşullara dayalı olarak mintlenebilir.
dNFT’ler, metadatalar yerine kullanıcı etkileşimleri yoluyla ortaya çıkan “gizli özellikler” de içerebilir. Örneğin, NFT’yi bilet olarak kullanmak için yararlı olan bir QR kodu tarandıktan sonra transfer işlevi devre dışı bırakılabilir.
Örneğin bir kullanım örneği olarak : genellikle farklı üyelik seviyeleri olduğundan (bronz, gümüş, altın vb. düşünün), yeni bir tane çıkarmaktansa bir sadakat NFT’sini güncellemek mantıklıdır. Dinamik NFT’lerin kullanılması ayrıca müşteriler için daha fazla özelleştirilebilirliğin kilidini açabilir; örneğin, bir kuruluş, NFT’yi bir şekilde yükselterek her tamamlamada sınırlı süreli sadakat görevleri yürütebilir.
✔ dNFT’nin statik NFT’lerden çok daha fazlasını yapabildiğini gösteren örnekler :
1️⃣ Solv Protokolü — Finansal Kuponlarda uygulanan dNFT
Solv Protokolü, ister sermaye toplamak isteyen protokoller, ister yapılandırılmış ürünler satmak isteyen kurumlar olsun, belirli ihraç ihtiyaçları olan herkese izin vermek için ERC-3525 standardına dayalı, Yarı Değiştirilebilir Tokenlar olarak adlandırılan çok dinamik bir dNFT sürümü kullanır.
Solv şu ana kadar üç ürünü piyasaya sürdü:
1- hak ediş çeki
2- dönüştürülebilir çek
3- tahvil çeki
Hakediş kuponları, ERC-20 tokenlarının verilen NFT’ler içinde kilitlenmesine ve fazla mesai sahipleri tarafından kazanılmasına izin verir. Bu konumları temsil etmek için dNFT’leri kullanmanın birçok avantajı vardır. Ne gibi?
1️⃣Birincisi, çok daha iyi bir geliştirici deneyimi getiriyor. dNFT’ler yerine ERC-20 menzil belirteçleri kullanılıyorsa, her parametre değişikliği yeni bir ERC-20 sözleşmesinin dağıtılmasını gerektirecektir.
2️⃣İkincisi, son kullanıcılar için çok daha iyi bir deneyim yaratır. Bu dNFT’lerin SVG dosyaları, pozisyonlarla ilgili tüm yararlı bilgileri açıkça belirtir ve bunlar, tüm NFT pazaryerlerinde doğrudan alınıp satılabilir. SVG görüntüsü statik olarak eklenmez, zincir üzerindeki verilere ve oracle verilerine dayalı olarak dinamik olarak oluşturulur ve görüntülenen bilgilerin gerçekliğini garanti eder.
2️⃣ Swell Network — Liquid staking’de kullanılan dNFT
Swell Network, kullanıcıların swNFT ile eth stake etmesine ve swETH almasına olanak tanır. swETH, Lido’nun stETH’sine benzer şekilde stake edilmiş eth’in sıvı versiyonu olsa da, swNFT, kullanıcıların swETH’sini içerir ve stake edilen eth’den en fazla verimi almak için kullanılabilir.
Hem swETH hem de swNFT kullanmanın birçok faydası vardır. swNFT, kullanıcıların kasa pozisyonunu kapatmadan veya eth’lerini geri almadan eth hisseli alım satım yapmasına ve kasa pozisyonlarını yükseltmesine olanak tanır. Kasalardaki büyük pozisyonlar için yeni pozisyonlar açmak yerine mevcut pozisyonları satın almak tercih edilir çünkü tüm kasa pozisyonları ödülleri staking için birbiriyle rekabet halindedir. swETH, swETH ve ETH’nin fiyat oranı varyansını görünür kılarken, swNFT, ETH ve swNFT’nin fiyat oranı varyansını daha az belirgin hale getirerek piyasayı nispeten sabit tutarken likiditeyi azaltır.
3️⃣ Oyunda dNFT
Bir bakıma oyun, inşaatçılar için en son teknolojilerin neler sağlayabileceğini keşfetmeleri için düşük riskli bir ortamdır.
Wolf Game
Wolf Game, 2021'in sonlarında popüler bir NFT oyunuydu. Akıllı sözleşmede belirtilen kural ve parametrelere göre diğer NFT’leri çalabilen veya vergilendirebilen NFT’ler uyguladı. Vergi dilimince dNFT verileri değişti.
Merge(Yok Olma Oyunu)
Merge, anonim tasarımcı Pak’ın bir NFT / Oyun projesiydi. Aynı cüzdandalarsa otomatik olarak birleşen NFT’ler uyguladı. İki kütle birleşerek daha büyük bir kütle haline gelir. Boyut, meta verilerin yanı sıra NFT’nin görseline de yansır. Bir kez birleştirildiğinde, kütle ayrılamaz hale gelir.
4️⃣ Regenerative Resources (RRC) Kısa Film NFT’leri
Rejeneratif Kaynaklar (RRC), bozulmuş arazileri verimli deniz suyu manzaralarına dönüştürmeyi amaçlayan bir ekosistem hizmetleri şirketidir. RRC, fonların RRC’nin mevcut projelerinde 100 milyon mangrov tohumlamak ve büyütmek için kullanılacağı, önde gelen sanatçılar tarafından tasarlanan beş dinamik Kısa Film NFT’sini başlatacağını duyurdu. Her Kısa Film NFT’sinde başlangıçta yalnızca tek bir kare olacaktır. Bununla birlikte, bir NFT her alındığında veya yeniden satıldığında, NFT sahibi kısa filmin tamamını izleyene kadar sürekli bir süreçte daha fazla kare yayınlanacaktır.Bu sebeple metadata sürekli olarak güncellenecektir.
🔉Meta Data için Güvenlik Problemi
Dinamik metadatalara sahip olmak, güvenlik açısından kesinlikle daha fazla zorluk getirir.
Meta dataların varlığı kesin olarak tanımlamasından ötürü, meta dataların güvenliğini sağlamak, mülkiyeti güvence altına almak kadar önemlidir.
Dikkate alınması gereken en yaygın soru , meta datanın nerede barındırılacağıdır. Meta dataları merkezi bir sunucuda barındırmak daha ucuzdur ancak meta datalara açıkça erişilmesini engeller. Meta dataların zincir üzerinde barındırılması maliyetli olabilir, çünkü meta datalardaki her önemli değişim gas ücretine neden olur. Ayrıca, tanımlayıcı özelliklerin tüm biçimlerinin zincir üzerinde depolanması gerekir (sayısal özellikler hariç), bu pahalıdır.
Potansiyel Kullanım Alanları Neler?
NFT meta dataları, tokenın adının belirtildiği, özelliklerin atandığı ve dosya bağlantılarının yerleştirildiği yerdir. TokenID, doğrulanabilir sahiplik için kalıcı bir tanımlayıcı sağlarken, meta datalar NFT’nin özüdür , yani onu yararlı kılan unsurları barındırır.
Üretken NFT sanat projeleri, bazıları diğerlerinden daha nadir olmak üzere genellikle çeşitli özelliklere sahiptir. Bu özellikler, bir NFT’nin meta datalarına, NFT’nin özelliklerine karşılık gelen bir görüntüye veya videoya yönelik bir IPFS bağlantısının yanına yerleştirilir. Bir dNFT’de bu özellikler dış koşullara göre değişir.
Bu işlevsellik, blockchain oyunlarında birçok farklı oyun modelinin temel ilkesi olan karakter ilerlemesi için yararlı olabilir. Oynanabilir bir NFT karakteriyle ilk kez bir oyuna başlarken, NFT’nin meta verilerine yansıyan temel istatistikleri vardır. Oyuncu seviye atlamaya devam ettikçe, NFT’deki meta veriler karakterin gelişimini yansıtacak şekilde değişir.
Meta veri değişikliklerinin yararlı olduğu başka bir durum, genellikle bir dizi değişen ölçümün gerekli olduğu gerçek dünya varlıklarının tokenlaşmasıdır. 🌞
Örneğin, bir mülkü temsil eden bir NFT, bakım geçmişini, yaşını, piyasa değerini ve daha fazlasını yansıtabilir. 🏘
Bu değişen varlıkları simgelemek, bu nedenle, değişen meta verilerle güncelleme yeteneğine sahip NFT’ler gerektirir.
Bunlar, dNFT’ler için yalnızca birkaç varsayımsal kullanım durumudur. Gerçekte, bir dNFT’nin meta verilerindeki değişiklikler, herhangi bir sayıda zincir dışı veya zincir üstü olay tarafından tetiklenebilir; bu, dNFT’lerin NFT tasarım alanını genişletmek için sahip olduğu sınırsız potansiyelden bahseder. Mevcut Web3 ekosistemi çoğunlukla statik NFT’lerden oluşsa da, birkaç göze çarpan proje şimdiden dNFT inovasyonunu başlattı.
dNFTs için Oracle’lar
dNFT tasarımının genellikle gözden kaçan bir bileşeni, güvenli, adil ve otomatikleştirilmiş bir dNFT süreci oluşturmak için gereken bilgilerin ve işlevlerin güvenilir bir şekilde nasıl sağlanacağıdır.
Yukarıda bahsedildiği gibi, dinamik NFT meta data değişiklikleri, dış koşullara bağlı olarak çeşitli şekillerde tetiklenebilir. Bu koşullar hem zincir üzerinde hem de zincir dışında mevcut olabilir. Bununla birlikte, blok zincirleri doğası gereği zincir dışı verilere ve hesaplamaya erişemez.
Muhtemelen şu soruyu soruyorsunuz: “Oracle’lar temelde blockchain için API’lerdir, değil mi? Ve cevap evet, bir bakıma. Oraclelar, blockchain dünyası için API’lerin eşdeğeridir. Ancak, akıllı sözleşme güncellemeleri için API çağrılarını kullanamayacağınız için normal API’ler gibi değildirler.
Nedeni basit.
Blok zincirleri deterministik sistemlerdir. Yani, blok zincirindeki tüm düğümler aynı işlemleri gerçekleştirirlerse (işlem doğrulama) aynı duruma gelmelidirler. Blok zincirleri deterministik olmasaydı, aynı yürütülen işlemler için düğümler farklı çıktılara ulaşacağından, fikir birliği elde etmenin olası bir yolu yoktur. Bunu bir örnekle görelim:
Token fiyatlarını güncellemesi gereken bir DeFi protokolünün akıllı sözleşmesi için, bu verileri zincir dışı kaynaklardan almaları gerekir. API çağrılarını kullandılarsa, düğümlerin bu API çağrılarını ne zaman yürüttüğüne bağlı olarak, her bir düğüm için alınan sonuçlar potansiyel olarak farklı olabilir. Bu durumda, bu fiyatlardan türetilen herhangi bir işlem için, işlemler farklı olacağından, bu düğümler için fikir birliğine varmak imkansızdır.
Oraclelar ise bu bilgiyi bir işlem olarak sunar ve böylece farklı sonuçlarla eşzamansız API çağrıları riskini ortadan kaldırır. Oracleların gücü budur.
dNFT’ler ve yaklaşmakta olan Soulbound token dalgası
Dinamik konsept, SBT’ler olarak da bilinen Soulbound Tokenlarına da uygulanabilir.
Soulbound Jetonları, NFT’lere çok benzeyen benzersiz yeni bir token türüdür, ancak önemli bir nüansla aktarılamazlar . Yani, jeton sahibinden başka bir adrese gönderilemezler, böylece adrese “bağlı” olamazlar.
SBT’ler, bir adres hakkında ek bilgileri göstermek için kullanılabilir ve bu adres, hangi bilgilerin gerçekte genel olarak paylaşılacağına karar verir.
Böylece, aynı zamanda aktarılamayan ancak güncellenebilen dSBT’leri, SBT’leri de görebiliriz . Bu konuda ileride bir yazı daha yazacağım :)
Ek olarak Polygon Blockchaini üzerinde dNFT geliştirmek isterseniz eğer bu konuda yazdığım yazıma bakabilirsiniz.
💻 Bu arada Blockchain ekosisteminde düzenlediğim etkinliklerden haberdar olmak için Meetup sayfama kaydolabilir, Telegram grubuma girebilir, Twitter’dan takip edebilirsiniz!👻 Umarım yazılar, içerikler ve paylaşımlarım sizlere fayda sağlıyordur. Bana ulaşmaktan çekinmeyin 🔮
Şimdilik bu kadar diyeyim😊
💻 Bu arada Blockchain ekosisteminde düzenlediğim etkinliklerden haberdar olmak için Meetup sayfama kaydolabilir, Telegram grubuma girebilir, Twitter’dan takip edebilirsiniz!👻 Umarım yazılar, içerikler ve paylaşımlarım sizlere fayda sağlıyordur. Bana ulaşmaktan çekinmeyin 🔮